AJAX Nedir ve Nasıl Çalışır?

İlk olarak 2005 senesinde Jesse James Garrett tarafından geliştirilen ajax Asynchronous JavaScript ve XML kelimelerinin baş harflerinden meydana gelmektedir. Dil ya da kütüphane olmayan Ajax ile kod yazılmamaktadır. Ancak JavaScript ve XML dilleri ile yazılan ve tarayıcıda yer alan XmlHttpRequest nesneleri ile birlikte çalışmaktadır.

AJAX Nedir?

Teknoloji ile yakından ilgilenen kişilerin karşısına sıklıkla çıkan Ajax teknolojisi günümüzde en çok kullanılan teknolojilerden birisi olmaktadır. Ajax’ın temel görevi web sayfalarının eş zaman olmadan güncellenmesidir. Diğer bir deyişle web kullanıcılarının internette gezerken belirli bir sayfanın küçük bir bölümünün değişmesi, gerektiğinde bütün sayfanın yenilenmesine gerek kalmadan sadece istenilen bölümün güncellenmesidir. 

Ajax kullanıldığı takdirde web üzerinde bulunan uygulamalar mevcut bulunan web sayfasında herhangi bir müdahaleye gerek kalmaksızın sunucu ile veri alışverişi yapabilir. Bunun için XML kullanımını zorunlu olmamaktadır. XML yerine JSON da kullanılabilir. 

Ajax kelimesini oluşturan kelimelerden birisi olan JavaScript dinamik web sitesi içeriği oluşturmak için kullanıldığı gibi bu içeriklerin eklenmesinde ve yönetilmesinde de kullanılmaktadır.

HTML ve CSS gibi biçimlendirme amaçlı olan diller statik web özelliklerini oluşturmak ve görüntülemek için kullanılmaktadır. Daha sonrasında ise bir kullanıcı sayfa görüntülemesi yaparken JavaScript’i eş zamanlı ve gerçek görüntülemek için gerekli olan kontrolleri yapmak amacıyla kullanılmaktadır. 

AJAX kelimesi içerisinde yer alan XML ise HTML ve CSS ile aynı dil ailesi içerisinde yerini almaktadır ve bir biçimlendirme dili olmaktadır. Aralarındaki fark ise CSS ve HTML sayfa içeriğinin nasıl görüntülendiğinde odaklanırken; XML ise sayfada depolanan verilere odaklanmaktadır. 

AJAX Nasıl Çalışır?

JavaScript bir XMLHttpRequest nesnesi oluşturmak için AJAX kullanılan bir web sitesinin ziyaret edilmesi gerekmektedir. Bu sayede önceden belirlenmiş olaylar gerçekleştiğinde de bu tepki ortaya çıkar. Oluşturulan bu nesne almış olduğu verileri XML olarak sunucuya aktarır.

XMLHttpRequest nesnesi ise görüntülenen sayfa için güncelleme istediğinde sunucuya bir istek göndermektedir. Sunucu nesneden gelen bu isteği işledikten sonra ise bir yanıt oluşturarak tarayıcıya geri göndermektedir. 

Geri gelen bu cevaplanmış isteklerin ekranda görüntülenmesini sağlamak için ise gelen içerikler JavaScript ile görüntülenmektedir.

AJAX İçin Gerekli Olan Teknolojiler Nelerdir?

AJAX tek başına çalışan bir teknoloji olmamaktadır. HTTP veya HTTPS isteğinin oluşturulması için yukarıda bahsettiğimiz teknolojilerin bir arada kullanılması gerekmektedir. Bu teknolojinin yaratıcısı olan Jesse James Garret’te göre aşağıda bulunan teknolojilerin birlikte çalışması gerekmektedir.

● CSS

● HTML

● XML

● Document Object Model

● XMLHttpRequest Object

● JavaScript

Bu uygulamalar sayesinde AJAX daha etkileşimli çalışmasının yanında daha hızlı ve iyi bir şekilde de çalışmaktadır. 

Zengin İnternet Uygulama Teknolojisi (RIA)

Şimdiye kadar üretilen en zengin internet uygulaması teknolojisi olan Ajax buna rağmen tarayıcı uyumsuzluklarına sahip olmaktadır. Ayrıca hata ayıklaması ve bakımı zor olan JavaScript tarafından desteklenmektedir.

Açık Standartlar

Yazılım teknolojileri ile ilgilenenler için önemli olan AJAX, açık standartlara dayanmaktadır. 

● HTML ve CSS kullanan tarayıcı tabanlı sunum,

● Tarayıcıda XMLHttpRequest nesnelerini kullanarak veri alması,

● Verileri XML ya da JSON formatında saklanması ve sunucudan alması,

● JavaScript kullanarak sayfada istenilen kısımların güncellenmesi.

Sonuç olarak AJAX teknolojisi etkili web uygulamaları açısından son derece önemli olan bir teknoloji olmaktadır.